“Chứng kiến cánh mày râu thất thểu đi ra khỏi quán nhậu, hơi thở nồng nặc cồn, có người đi không vững phải hai người dìu, có người cúi gục đầu vào bên đường nôn oẹ, người xiêu vẹo vẫy taxi…tôi thấy lo ngại cho sức khoẻ của những người đàn ông trụ cột gia đình”.
Bài viết trên trang Facebook cá nhân của BS Trần Quốc Khánh, phẫu thuật viên khoa phẫu thuật cột sống (BV Hữu nghị Việt Đức) thu hút hơn 1200 bình luận, hơn 3100 lượt chia sẻ. Nhiều người bày tỏ tâm đắc từ lời khuyên của BS Khánh trong bảo vệ sức khoẻ lá gan từ mối nguy bia rượu.
Gan tổn thương sớm nhất từ uống rượu
Theo BS Khánh, không một cơ thể khoẻ mạnh nào có thể chịu đựng được thói quen uống bia rượu của nhiều người Việt, đó là nhiều người có thói quen uống mỗi lần vô cùng nhiều cũng như uống rất nhiều lần trong ngày, trong tuần.
“Một trong những cơ quan bị tổn thương sớm nhất, nghiêm trọng nhất đó chính là lá gan”, BS Khánh cho biết.
Gan vô cùng quan trọng, nó giống như một kho “hậu cần” tiếp nhận mọi loại chất chúng ta thu nạp vào, phân loại chúng, thải bỏ chất độc và tạo ra những “tinh chất” để dòng m.áu mang đi nuôi các tế bào.
“Nói về vai trò, xin anh chị hãy xem gan là “Người anh hùng thầm lặng”, tuy nhiên hầu hết trong mọi người đang đối xử vô cùng tệ bạc với nó, để rồi ngày nay, gan của rất nhiều trong chúng ta đã bị tổn thương nghiêm trọng và tổn thương đến rất sớm. Và một tỷ lệ lớn trong đó đã bị suy, bị xơ, bị ung thư. Khi gan đã bị suy mạn hay ung thư, tiên lượng sẽ vô cùng kém, trừ khi có gan ghép”, BS Khánh khuyến cáo.
Bảo vệ người hùng thầm lặng – h ạn chế bia rượu là giải pháp số 1
Chất alcohol sau khi uống sẽ tiếp xúc với gan rất nhanh, các tế bào gan vô cùng vất vả để xử lý cũng như thải độc. Tuy nhiên, hầu hết chúng ta hiện nay đang dùng một lượng rượu bia lớn trong mỗi lần uống, vượt quá khả năng xử lý và chịu đựng của gan dẫn đến tế bào gan bị tổn thương, phá huỷ rất khủng khiếp sau mỗi lần uống và sự tái tạo của tế bào gan không thể đấu lại được với mức độ phá huỷ này.
Khuyến cáo hiện nay, mọi người chỉ nên dùng một ly rượu mỗi ngày với nữ giới & 2 ly với nam giới (rượu 40 độ trở lại); một tuần không quá 8 ly với nữ giới và 15 ly với nam giới.
Nhưng trên thực tế, chỉ một bữa nhậu của nam giới đã có thể phá vỡ con số 15 ly cho mỗi tuần rồi và không loại trừ có thêm những ngày nhậu tiếp theo trong tuần.
Theo BS Khánh, tệ nạn uống rượu hiện nay còn nguy hiểm hơn khi nhiều người uống rượu ngâm hỗn hợp nhiều loại động thực vật khác nhau để uống cùng một lúc hoặc uống rượu có nồng độ quá cao (trên 40 độ).
Đã từng có bệnh nhân bị suy gan cấp phải nhập viện do uống rượu ngâm cùng một lúc mấy loại “thuốc quý” như bìm bịp, rắn, nhân sâm, tắc kè…
Tỷ lệ người bị viêm gan B hiện nay trong cộng đồng người Việt rất cao, việc uống rượu nhiều ở những người đó gần như là đang t.ự s.át, vậy nên với những người bị viêm gan B xin hãy bỏ rượu bia trước khi quá muộn, vì chính mạng sống của mình và cũng cho cả tương lai của gia đình nhỏ thân yêu.
BS Khánh nhấn mạnh” “Nếu có dịp vào khoa cấp cứu, gan mật, ung bướu ở các BV trên khắp cả nước, các anh sẽ thấy tỷ lệ người bị gan nhiễm mỡ, viêm gan nhiễm độc, suy gan cấp, xơ gan cổ trướng, ung thư gan…đang tăng lên với tốc độ chóng mặt, bệnh nhân chen chúc nhau để nằm chữa trị. Một phần nguyên nhân đến từ chính “tệ nạn” bia rượu. Khi gan đã bị xơ-bị suy mạn, chưa nói đến ung thư gan, thì thời gian sống đã không còn được nhiêu nữa, trừ khi chúng ta có đủ t.iền và có nguồn gan hiến để ghép.
Bên cạnh đó, BS Khánh đưa ra các giải pháp bảo vệ lá gan như: kiểm soát việc dùng thuốc chữa bệnh; kiểm soát không dùng tuỳ tiện các thuốc giảm đau; thận trọng với hóa chất; Tiêm phòng đầy đủ vắc xin phòng viêm gan A, B; Kiểm tra sức khoẻ định kỳ, đặc biệt với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ để phát hiện sớm các dị tật, bệnh lý gan mật; Cẩn thận với độc tố Aflatoxin trong thực phẩm có nấm mốc.
Bên cạnh đó cần thực hiện lối sống an toàn (như nghiêm ngặt tuân thủ dùng kim tiêm riêng rẽ, vô trùng; khi đi xăm hình, truyền m.áu, cắt tóc, cạo râu và dùng b.ao c.ao s.u khi quan hệ t.ình d.ục….; Giảm cân, tránh béo phì và kiểm soát đường m.áu tốt với những người bị đái tháo đường; : Sàng lọc sớm bằng công nghệ gene nếu trong gia đình có người thân bị đột biến gen nhất định liên quan đến những tổn thương gan…
Tú Anh
Theo Dân trí
10 biện pháp bảo vệ lá gan khỏe mạnh
BS Trần Quốc Khánh, khoa Phẫu thuật cột sống, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, gan giống như một kho “hậu cần” tiếp nhận mọi loại chất chúng ta thu nạp vào, phân loại chúng, thải bỏ chất độc và tạo ra những “tinh chất” để dòng m.áu mang đi nuôi các tế bào. Thế nhưng, tình trạng gan bị tổn thương nghiêm trọng như suy gan, xơ gan, ung thư gan đang ngày càng gia tăng.
BS Trần Quốc Khánh tư vấn cho người bệnh.
Vì thế, để bảo vệ lá gan khỏe mạnh, BS Trần Quốc Khánh đã đưa ra 10 biện pháp, giúp người dân nâng cao nhận thức để không làm hại lá gan của mình.
Giải pháp số một là hạn chế bia, rượu
Chất alcohol sau khi uống sẽ tiếp xúc với gan rất nhanh, các tế bào gan vô cùng vất vả để xử lý cũng như thải độc. Tuy nhiên, hầu hết chúng ta hiện nay đang dùng một lượng rượu bia lớn trong mỗi lần uống, vượt quá khả năng xử lý và chịu đựng của gan khiến tế bào gan bị tổn thương.
Tình trạng nguy hại cho gan nói riêng và cho cơ thể nói chung sẽ xuất hiện khi ta dùng quá tám ly rượu mỗi tuần với nữ giới và 15 ly với nam giới. “Tệ nạn uống rượu hiện nay còn nguy hiểm hơn khi nhiều người uống rượu ngâm hỗn hợp nhiều loại động thực vật khác nhau để uống cùng một lúc, hoặc uống rượu có nồng độ quá cao (trên 40 độ). Nếu ngâm rượu, xin hãy ngâm riêng rẽ từng loại thực vật – động vật, và mỗi bữa chỉ nên dùng một trong các loại rượu ngâm đó mà thôi. Tuyệt đối không uống nhiều loại rượu ngâm trong mỗi lần uống”, BS Khánh nói.
Trước tỷ lệ người bị viêm gan B hiện nay trong cộng đồng người Việt rất cao, việc uống rượu nhiều ở những người đó gần như là đang t.ự s.át. Vì thế, BS Khánh khuyến cáo, những người đàn ông nếu bị viêm gan B xin hãy bỏ rượu bia trước khi quá muộn vì chính mạng sống của mình và cũng cho cả tương lai của gia đình nhỏ thân yêu.
Tỷ lệ người bị gan nhiễm mỡ, viêm gan nhiễm độc, suy gan cấp, xơ gan cổ trướng, ung thư gan… đang tăng lên với tốc độ chóng mặt, một phần nguyên nhân đến từ chính “tệ nạn” bia rượu. Khi gan đã bị xơ – bị suy mạn, chưa nói đến ung thư gan, thì thời gian sống đã không còn được nhiêu nữa, trừ khi chúng ta có đủ t.iền và cả đủ “duyên” để có gan ghép.
Vì thế, BS Khánh khuyến cáo hiện nay, mọi người chỉ nên dùng một ly rượu mỗi ngày với nữ giới và hai ly với nam giới (rượu 40 độ trở lại).
Giải pháp số hai là kiểm soát việc dùng thuốc chữa bệnh
Chúng ta chỉ dùng thuốc chữa bệnh khi thực sự cần thiết và nghiêm ngặt tuân thủ theo đơn của bác sĩ. Tuyệt đối không được dùng quá liều so với đơn bác sĩ kê; tuyệt đối không được uống rượu bia khi dùng thuốc chữa bệnh, cũng như tuyệt đối không được phối hợp thuốc đông – tây y, thuốc tây với thuốc nam.
Trước khi dùng thuốc, BS Khánh lưu ý người dân nên đọc kỹ những chỉ dẫn đi kèm, đặc biệt hai dòng thuốc: Những thuốc giảm đau không cần kê đơn như Acetaminophen (Tylenol..), Aspirin, Ibuprofen (Advil, Motrin IB…) và Naproxen (Aleve..) có thể làm hỏng gan của chúng ta, nếu uống thường xuyên, quá liều hoặc kết hợp với rượu; Những thuốc kê đơn liên quan đến tổn thương gan nghiêm trọng bao gồm các loại thuốc Statin được sử dụng để điều trị tăng mỡ m.áu, thuốc kháng sinh kết hợp amoxicillin-clavulanate (Augmentin), phenytoin (Dilantin, Phenytek), azathioprine (Azasan, Imuran), niacin (Niaspan), kiacin và steroid đồng hóa…
Khi bắt buộc phải dùng một hoặc nhiều những nhóm thuốc trong thời gian dài (chữa lao, ung thư, bệnh hệ thống, bệnh miễn dịch…) thì việc tìm hiểu kỹ để lựa chọn phác đồ ít tác dụng phụ nhất, dùng thuốc hỗ trợ gan kèm theo cũng như kiểm tra chức năng gan thận định kỳ là điều bắt buộc.
BS Khánh cũng cho biết, những thảo dược, thực phẩm chức năng, kẹo cốm bổ dưỡng ở t.rẻ e.m… cũng rất dễ gây tổn thương gan nếu chúng ta dùng không đúng hay lạm dụng nó, đặc biệt là trẻ nhỏ khi lá gan chưa được hoàn thiện đầy đủ. Một số loại thảo mộc được coi là có nguy cơ tổn thương tế bào gan, chúng bao gồm nha đam, cohosh đen, cascara, chaparral, comfrey, kava và ephedra. T.rẻ e.m có thể bị tổn thương gan nếu nhầm lẫn dùng vitamin trong kẹo với số lượng nhiều.
Thận trọng với hóa chất
Các hóa chất phổ biến có thể gây tổn thương gan bao gồm dung môi làm sạch khô carbon tetrachloride, một chất gọi là vinyl clorua (được sử dụng để sản xuất nhựa), paraquat trong thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu và một nhóm hóa chất công nghiệp gọi là biphenyls polychlorin hóa. Nếu công việc phải tiếp xúc với các hóa chất độc hại, hãy thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa cần thiết để bảo vệ tránh phơi nhiễm như dùng khẩu trang, găng tay, mũ và áo quần bảo hộ.
Tiêm phòng đầy đủ vắc xin phòng viêm gan A, B
Đây là một động tác rất nhỏ những đóng vai trò vô cùng lớn lao giúp chúng ta tránh được nguy cơ bị lây nhiễm vi rút viêm gan A và B. Đặc biệt là con nhỏ và những người làm việc trong môi trường có nguy cơ cao bị phơi nhiễm như nhân viên y tế, thợ cắt tóc, thợ xăm hình…
Kiểm tra sức khoẻ định kỳ, đặc biệt với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ để phát hiện sớm các dị tật, bệnh lý gan mật để xử lý sớm, tránh ứ mật, viêm-xơ gan. (Bệnh lý nang ống mật chủ, bất thường đường mật, sỏi mật, u đầu tuỵ…)
Cẩn thận với độc tố Aflatoxin trong thực phẩm
Chất gây ung thư gan này được tạo ra bởi một loại nấm có trong đậu phộng, lúa mì, đậu nành, hạt lạc, ngô, gạo bị mố hoặc bảo quản trong môi trường ẩm ướt. Mặc dù nguy cơ sử dụng những sản phẩm ngũ cốc chứa nấm này có thể xảy ra ở hầu hết mọi nơi trên thế giới, nhưng nó phổ biến hơn ở các nước nhiệt đới nóng ẩm. Ở những quốc gia phát triển như Hoa Kỳ, châu Âu, việc kiểm tra thực phẩm về việc có nhiễm aflatoxin là điều bắt buộc.
Lưu ý trong lối sống
Nghiêm ngặt tuân thủ dùng kim tiêm riêng rẽ, vô trùng. Lưu ý khi đi xăm hình, truyền m.áu, cắt tóc, cạo râu và dùng b.ao c.ao s.u khi quan hệ t.ình d.ục…. Tránh tiếp xúc tối đa với m.áu cũng như các chất dịch cơ thể của người khác, vì virus viêm gan có thể lây lan qua những con đường đó.
Giảm cân, tránh béo phì và kiểm soát đường m.áu tốt với những người bị đái tháo đường: chính béo phì và tình trạng tăng đường huyết kéo dài cũng là nguyên nhân gây bệnh lý gan nhiễm mỡ (Nonalcoholic fatty liver disease).
Sàng lọc sớm bằng công nghệ gen nếu trong gia đình có người thân bị đột biến gen nhất định liên quan đến những tổn thương gan, từ đó chủ động đưa ra những giải pháp dự phòng cần thiết để bảo vệ gan. Thí dụ như gien trên nhiễm sắc thể 14 chịu trách nhiệm sản xuất protein alpha1-antitrypsin.
Lưu ý với nữ giới, người già và trẻ nhỏ: Phụ nữ dường như chuyển hóa một số độc tố chậm hơn nam giới do gan của nữ tiếp xúc với nồng độ các chất có hại trong m.áu cao hơn trong một thời gian dài. Điều này làm tăng nguy cơ viêm gan độc hại. Với người già cũng vậy, việc thải loại các chất có hại cũng chậm hơn khiến các độc tố và sản phẩm phụ của chúng tồn tại trong cơ thể lâu hơn, nguy cơ tổn thương gan sẽ cao hơn. Với trẻ nhỏ, luôn giữ tất cả các loại thuốc và vitamin bổ sung tránh xa tầm tay.
THU PHẠM
Theo Nhân dân
